كمكهای بلاعوض دولت عبارت است از كمكهای دولت به شكل انتقال دارایی به واحد تجاری یا جلوگیری از خروج آن از واحد تجاری در قبال رعایت برخی شرایط، درگذشته یا آینده، مربوط به فعالیتهای واحد تجاری. آن گروه از كمكهای دولت كه تعیین ارزش آنها به نحو معقولی امكان‌پذیر نیست و همچنین معاملات واحد تجاری با دولت كه نتوان آنهـا را از فعالیتهای عادی واحد تمیز داد، جزء كمكهای بلاعوض دولت محسوب نمی‌شود. (استاندارد حسابداری شماره 10 حسابداری كمكهای بلاعوض دولت (مصوب 1379))
ماهیت كمكهای بلاعوض دولت
كمكهای بلاعوض دولت معطوف به ترغیب واحد تجاری یا كمك به آن جهت انجام فعالیتی است كه به لحاظ مصالح اجتماعی یا اقتصادی ضرورت دارد. كمكهای بلاعوض دولت طیف گسترده‌ای را دربر می‌گیرد و به علت تغییر در سیاستهای دولت و یا وضع قوانین و مقررات جدید تغییر می‌یابد. اعطای كمكهای بلاعوض دولت دارای شرایط متعددی از جمله رعایت قوانین و مقررات مربوط، وجود بودجه مصوب، انجام تشریفات لازم جهت دریافت، نظارت بر مخارج انجام شده از محل كمكهای دریافتی و نحوه تسویه آن است كه بر این اساس، از دریافت كمك و چگونگی وصول آن اطمینان حاصل می‌شود.
كمكهای بلاعوض دولت از لحاظ ماهیت و اهداف دارای اشكال متفاوتی است كه عمدتاً به شرح زیر است:
- الف. كمكهایی كه جهت حمایت مالی واحد تجاری در شرایط اضطراری یا جبران مخارج تحمل‌شده قبلی آن بدون هرگونه پیش شرطی درارتباط با عملیات آتی واحد تجاری یا الزام آن به انجام مخارج بیشتر، اعطا می‌شود. برای مثال، می‌توان از كمكهای بلاعوض دولت جهت جبران خسارات ناشی از حوادث طبیعی و جنگ یا جلوگیری از تعطیل واحدهای تجاری نام برد.
- ب. كمكهایی كه جهت تأمین مالی فعالیتهای واحد تجاری طی مدتی مشخص یا جبران زیان، هزینه‌ها یا كاهش درآمد واحد تجاری و با پیش‌بینی قبلی اعطا می‌شود. در برخی موارد، این كمكهای بلاعوض منبع عمده درآمد واحد تجاری را تشكیل می‌دهد. برای نمونه می‌توان از یارانه‌های پرداختی در رابطه با بهای خرید مواد یا فروش محصول و یا جبران زیان شركتهای دولتی ارائه‌كننده خدمات عمومی نام برد.
- ج. كمكهایی كه شرط اساسی اعطای آن الزام واحد تجاری دریافت‌كننده كمك، به خرید یا ساخت داراییهای غیرجاری یا تحصیل آن به هر شكل دیگر است. در رابطه با این كمكها شرایط فرعی دیگری نیز ممكن است درنظر گرفته شود كه نوع یا محل استفاده از داراییهای مزبور یا دوره‌هایی را كه طی آن داراییها باید تحصیل یا نگهداری شود محدود سازد. در برخی موارد، درصورت عدم دریافت این كمكها، واحد تجاری اساساً قادر به شروع یا ادامه فعالیت خود نیست. از جمله این كمكها می‌توان به كمك از محل داراییهای ایجاد شده طرحهای عمرانی و اهدای داراییهای ثابت مشهود اشاره كرد.
- د. كمكهایی كه در قالب بخشش مطالبات دولت از واحد تجاری (از قبیل بخشودگی اصل و سود تضمین شده تسهیلات دریافتی) اعطا می‌گردد و نیز كمكهایی كه جمعاً و خرجاً در بودجه دولت منظور می‌شود (یعنی از یك طرف به عنوان درآمد دولت و از طرف دیگر به عنوان هزینه دولت در بودجه شناسایی می‌شود) از قبیل معافیتهای گمركی اعطایی به وزارت نیرو و شركتهای تابعه موضوع ماده واحده مصوب 15/4/1365 مجلس شورای اسلامی و یا تأمین غیر مستقیم مابه‌التفاوت مابه‌ازای ریالی ارز تخصیصی به واحدهای تجاری طبق قانون بودجـه و موافقتنامه‌های مربوط.
كمك دولت می‌تواند به اشكالی غیر از كمكهای بلاعوض در قالب اعطای مزیتهای خاص صورت گیرد كه متضمن جریان ورود منابع به واحد تجاری یا كاهش جریان خروج منابع از آن نباشد، برای نمونه می‌توان از كمكهای مشاوره‌ای، اعطای شرایط ترجیحی در تسهیلات پرداختی، تضمین بدهی واحد تجاری، معافیتهای مالیاتی و گمركی و اعمال نرخهای ارزان قیمت ارز در سیستمهای ارزی چند نرخی نام برد.
Government grants are assistance by government in the form of transfers of resources to an entity in return for past or future compliance with certain conditions relating to the operating activities of the entity. They exclude those forms of government assistance which cannot reasonably have a value placed upon them and transactions with government which cannot be distinguished from the normal trading transactions of the entity2 - IAS 20 Accounting for Government Grants and Disclosure of Government Assistance
2See also SIC‑10 Government Assistance—No Specific Relation to Operating Activities
دیدگاه خود را بنویسید